Menopoz, bir kadının hayatında önemli bir geçişi işaret eder ve genellikle hormonal dalgalanmalar nedeniyle bir dizi fiziksel ve duygusal semptomla birlikte görülür. Hormon replasman tedavisi (HRT) yaygın bir tedavi olsa da, birçok kadın yan etkilerle ilgili endişeler nedeniyle alternatif yaklaşımlar arar. Bitkisel takviyeler, menopoz semptomları için potansiyel çareler olarak popülerlik kazanmıştır. En sık kullanılan bitkisel takviyeler ve amaçları şunlardır:
1. Fitoöstrojenler: Östrojenik Etkileri Taklit Eder
Fitoöstrojenler, östrojen reseptörlerine bağlanabilen ve östrojen eksikliğiyle ilişkili semptomları potansiyel olarak hafifletebilen bitki kaynaklı bileşiklerdir.
- Soya İzoflavonları: Genistein gibi izoflavonlar açısından zengin soya ürünleri, menopoz semptomları üzerindeki etkileri açısından incelenmiştir. Sistematik bir inceleme ve meta-analiz, soya dâhil olmak üzere bitki kaynaklı diyet takviyelerinin, sıcak basması ve gece terlemeleri gibi menopoz semptomlarını önemli ölçüde hafifletebileceğini göstermiştir.
- Kırmızı Yonca: Kırmızı yonca izoflavon içerir ve menopoz semptomlarını azaltmadaki potansiyel faydaları araştırılmıştır. Ancak, etkinliğine ilişkin kanıtlar kesin değildir ve daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.
2. Ruh Hali ve Bilişsel İşlevler İçin Bitkiler
Menopoz, ruh halini ve bilişsel işlevi etkileyebilir ve bu da birçok kişiyi rahatlama için bitkisel takviyeleri keşfetmeye yönlendirir.
- Sarı Kantaron: Bu bitkinin genel popülasyonda hafif ila orta dereceli depresyonu iyileştirdiği gösterilmiştir ve menopoz geçişiyle ilişkili ruh hali bozuklukları için etkili görünmektedir.
- Ginkgo Biloba: Çalışmalar, Ginkgo biloba takviyesinin menopoz sonrası kadınlarda bilişselliği iyileştirebileceğini göstermektedir. Ancak, çoğu çalışmada ciddi metodolojik kusurlar vardı ve bu bulguların dikkatli bir şekilde yorumlanmasını gerektiriyordu.
3. Uyku ve Gece Terlemeleri İçin Bitkiler
Menopoz sırasında uyku bozuklukları ve gece terlemeleri yaygındır ve bazı bitkiler rahatlama sağlayabilir.
- Kediotu Kökü: Kediotu kökü, uykuyu teşvik etmek ve uyku kalitesini iyileştirmek için yaygın olarak kullanılır. Klinik çalışmalar, kediotu takviyesinin sıcak basması sıklığını ve yoğunluğunu önemli ölçüde azaltabileceğini ve menopoz sonrası kadınlarda uyku bozukluklarını iyileştirebileceğini göstermiştir.
- Melisa: Melisa otunun kediotu ile birlikte kullanıldığında menopoz dönemindeki kadınlarda uyku bozukluklarını hafiflettiği görülmüştür.
4. Kapsamlı Bitkisel Kombinasyonlar
Birden fazla bitkisel ürünü birleştirmek, menopoz semptomlarını yönetmede genel etkinliği artırabilir.
Kombinasyon Terapileri: Rastgele, çift kör, plasebo kontrollü bir pilot çalışma, karayılan kökü ve diğer bitkiler de dâhil olmak üzere bitkisel bir kombinasyonun, özellikle vazomotor semptomları, uyku bozukluklarını ve yaşlanma algılarını hafifletmede menopozlu kadınların yaşam kalitesini önemli ölçüde iyileştirdiğini buldu.
Bitkisel takviyeler, özellikle hormonal olmayan seçenekler arayan kadınlar için menopoz semptomlarını yönetmek için umut verici bir alternatif sunar. Birçok bitkisel ürün klinik çalışmalarda etkililiğini göstermiş olsa da, herhangi bir yeni takviye rejimine başlamadan önce güvenlik ve uygunluğu sağlamak için sağlık hizmeti sağlayıcılarına danışmak çok önemlidir. Bu bitkisel müdahalelerin uzun vadeli güvenliğini ve etkinliğini doğrulamak için daha fazla titiz çalışmaya ihtiyaç vardır.
Esra Toktay
Beslenme Uzmanı / Uzman Diyetisyen
Mail : dytesratoktay@gmail.com
Instagram : @uzmandiyetisyenesratoktay
Kaynaklar
- Efficacy of plant-derived dietary supplements in improving overall menopausal symptoms in women: An updated systematic review and meta-analysis. Phytotherapy Research. 2024.
- Botanical and dietary supplements for menopausal symptoms: what works, what does not. Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism. 2005.
- Botanical and dietary supplements for mood and anxiety in menopausal women. Journal of Clinical Psychiatry. 2006.
- Botanicals and Their Bioactive Phytochemicals for Women’s Health. Frontiers in Pharmacology. 2016.
- Influence of a new botanical combination on quality of life in menopausal Spanish women: Results of a randomized, placebo-controlled pilot study. Menopause. 2021.
