Yeni bir yere varmanın sessiz ama etkileyici bir gücü vardır. Işık farklı görünür, hava tanıdık olmayan bir koku taşır ve zihin nefes alır. İster İspanya kıyılarında bir sahil kasabası, ister Lizbon’da bir sokak kafesi ya da daha önce hiç gidilmemiş küçük bir şehir olsun. Seyahat etmek çoğu zaman zihinsel bir sıfırlama tuşuna basmak gibidir.
Bu hissin önemli bir kısmı beynin yeniliklere verdiği tepkiden kaynaklanır. Yeni görüntüler, sesler ve küçük beklenmedik anlar beynin ödül sistemini harekete geçirir ve dopamin salgılanır. Bu, ruh hâlini, motivasyonu ve merakı artıran, iyi hissettiren bir kimyasaldır. Günlük rutinler bu sistemi köreltebilir. Her şey öngörülebilir hâle geldiğinde, zihin otomatik pilota geçer. Ancak seyahat sırasında dikkat yeniden devreye girer. Hangi sokaktan gidileceği, bir tabelada ne yazdığı ya da yerel halkın nerede kahve içtiği gibi sorular farkındalığı artırır. Bu zihinsel canlılık, anda kalmayı destekler. Ve zihinsel sağlık tam da bu farkındalıkla güçlenir.
Seyahat aynı zamanda kişinin günlük hayatta üstlendiği rollerin dışına çıkmasını sağlar. Alışılagelmiş kimliklerin dışında başka bir şehirde görünmez olmak mümkündür. Kimsenin kim olduğuna, ne yaptığına ya da nasıl davranması gerektiğine dair bir fikri yoktur. Bu tür bir özgürlük, içe dönük bir gözlem ve sessiz bir dönüşüm alanı yaratır. Alışılmış davranış biçimlerinden uzaklaşmak, bastırılmış yönlerle karşılaşmak ve yeni tutumlar denemek için doğal bir zemin oluşur. Psikolojik açıdan bakıldığında, bu tür bir alan yargıdan uzak ve kalıpların dışında bir kimlik araştırmasına imkân tanır.
Seyahatin arkasındaki amaç da deneyimin kendisi kadar belirleyicidir. Kaçmakla keşfetmek arasında ince bir fark bulunur. Bazı yolculuklar, yapılacaklar listesinden bir maddeyi eksiltmek, fotoğraflar biriktirmek ve haritaya yeni bir nokta eklemek için planlanır. Diğerleri ise yavaşlamak, amaçsızca dolaşmak ya da sürekli bir şey “yapma” gerekliliğinden uzaklaşmak içindir. Her iki yaklaşımın da kendine özgü bir değeri vardır. Ancak seyahate hangi bakış açısıyla yaklaşıldığı, alınan deneyimi ve geriye kalanı etkiler.
Bilinmeyen ortamlarda bulunmak bireyin ne kadar esnek olabileceğini de hatırlatır. Alışılmış eşyaların eksikliği ya da rutinlerin dışına çıkmak başlangıçta zorlayıcı görünse de, uyum sağlamak genellikle mümkündür. Bu küçük uyumlanmalar, kişinin tahmin ettiğinden daha dayanıklı ve esnek olduğunu gösterir. Değişimin her zaman sarsıcı ya da kökten olması gerekmez.
Yeni insanlarla tanışmak ve farklı yaşam biçimleriyle karşılaşmak, “normal” kabul edilen anlayışları sorgulatır. Bu karşılaşmalar kimi zaman ilham verici, kimi zamansa rahatsız edici olabilir. Ancak her durumda iz bırakır. Bu anlarda sadece başkaları hakkında değil, bireyin kendisi hakkında da düşünme fırsatı doğar. Nelerin değerli olduğu, nelerin öğretilmiş olduğu ya da neyin sorgulanmaya açık olduğu daha net görülür.
Seyahat her zaman bir çözüm sunmaz. Ancak alışkanlıklarla, rollerle ve otomatikleşmiş yaşamla araya bir mesafe koyar. Belki de yeniden yola çıkma isteğini besleyen tam olarak budur: Kaçmak için değil, farklı bir açıdan bakabilmek için. Seyahat sadece bir mola değil. Alışılmış olanın dışına çıkma biçimidir.
Selina Demir
selinademir.aut@gmail.com
Instagram: selina.demr
