Oral ve maksillofasyal cerrahi uzmanlarının en çok yaptıkları operasyon olan akıl dişleri çekimi ya da operasyonları ergenlikten itibaren en çok sorun çıkaran ve çekimleri sonrası en çok komplikasyon görülebilen diş grubudur. Akıl dişi, 20 yaş dişi ve 3. Büyük azı dişi gibi değişik isimler verilmektedir. Kişilerin diş ve çene gelişimini tamamlamış olmasından sonra sürmeye çalışması çoğunlukla gömük kalmasına neden olmaktadır. Üst ve alt çene kemiğinin en son bölgesinde yer alan bu dişlerin meydana getirdiği sorunlar dişeti enfeksiyonu, kemik enfeksiyonu, ortodontik problemler, yanındaki dişte çürük oluşturması, çene kemikleri içinde kist ve tümör oluşturmasıdır. Çekilen çene röntgenlerinde 9-11 yaş aralığında görülmeye başlayan dişlerin, kişinin kemik ve diş gelişimi tamamlama aşamasına göre ağız içinde görülme zamanı 15 -25 yaş aralığında olabilir. Bu grup dişler hiç sürmeyebilir ve gömük kalır ya da hiç oluşmaz… Sürmesi sırasında bulunduğu alandaki çene bölgesinde ağrı şikâyeti ile beraber kulak ağrısı da meydana getirebilmektedir. Bu nedenle hastalar kulak burun boğaz doktoruna da başvurabilmektedir.
Gömük kalan akıl dişlerinin bulunduğu alanda kist ve tümör oluşturma potansiyeli vardır. Dikkatli takip edilmeli ergen çağındaki çocukların akıl dişleri muayenesi atlanmamalıdır; kist ya da tümör geliştiğinde büyümeden alınması hastaya daha az zarar verecektir. Akıl dişleri, çekim ya da operasyonları sonrası da en fazla komplikasyon görülen dişlerdir; yüz ve çenede şişlik, dişeti ve kemik enfeksiyonu, ağrı, kanama, uyuşukluk, çene kırığı oluşabilecek komplikasyonlardır.
Sorun yaratmayan akıl dişlerinin alınıp alınmama kararı değişik ülkelere göre farklılık göstermektedir. Çekim yapılırken ya da çekim sonrası komplikasyon görülme olasılığı en fazla olan bu diş grubu sorun yaratmadan yerinde duruyorsa dişin alınıp alınmama kararı hastanın durumuna, dişin pozisyonuna bakılarak verilmelidir. Elbette ki çenelerde kist ve tümör oluşturmuş sürekli yumuşak doku-kemik enfeksiyonu yapan dişler alınmalıdır. Mevcut durumda herhangi bir şikâyet yapmayan ya da tamamen sürmüş dişlerin durumu hastaya açıklama yapılarak yerinde bırakılabilir. Hiçbir sorun yaratmamış ve yaratma potansiyeli olmayan, herhangi bir patolojisi bulunmayan fakat çekiminde çenelerde uyuşukluk yapabilecek dişin yerinde bırakılma kararı mantıklı bir karardır.
Prof. Dr. Hülya Koçak Berberoğlu
İstanbul Üniversitesi, Diş hekimliği Fakültesi,
Ağız Diş Çene Cerrahisi Ana Bilim Dalı
