Aromaterapinin ilgi alanı, ruh-beden-zihin dengesizliği ile ortaya çıkabilecek hastalıkların tedavisi, kronik ağrı, anksiyete, uykusuzluk gibi durumlar ve bağışıklık sisteminin iyileştirilmesi ile pek çok hastalığın önüne geçilebileceği düşüncesi olmuştur.
Antik çağlarda sakinleştirici etkisi için kullanılan lavanta, yasemin, limon otu gibi hoş kokulu yağlar diş hekimi korkusunu yenmek için pek çok çalışmaya konu olmaktadır. Diş tedavileri ya da lokal anestezi altında yapılan çenelerdeki operasyonlarda hasta anksiyetesi için aromatik yağlara başvurulmaktadır.
Tüm dünyada milyonlarca kişiyi ilgilendiren ağız hastalıkları çoğunlukla enfeksiyon, aft, ülser, radyoterapi- kemoterapi sonrası görülen lezyonlar, sistemik hastalıkların ağız belirtisi, travmalar vb. şeklinde kendini göstermektedir. Toplumda yaygın görülen ve vücudun sistemik mikrobiyal yükünü ve toksitesini arttıran bu durum kişilerin bedensel durumlarını kötü etkilediği gibi sosyal ve ruhsal durumlarını da olumsuz etkilemektedir.
Antik çağlarda, pek çok sistemik hastalığın oluşmasını engellemek için ağız sağlığını korumak, üzerinde durulan konu olmuştur. Bu nedenle uzak doğu tıbbında ağız ortamının hastalıklardan uzak tutulması çok önemsenmiştir.
Ağız enfeksiyonu ve hastalıklarından korunmak, oluşmuş lezyonların iyileşmesi ya da ağız kokusunun önüne geçmek için aralıklı ya da aralıksız ağız gargarası kullanılmaktadır. Kullanılan ağız gargaralarının çoğunun içerdiği kimyasal maddeler nedeniyle sırasıyla diş ve dişetlerinde boyanma yapması, alerjik reaksiyon gelişme riski, kötü tat bırakması ya da kimyasalların uzun süre kullanımına bağlı vücut içerisinde lokal ya da sistemik birikim yapması olası problemlerdir.
Maksimum etki göstererek minimum hasar yaratacak doğal yöntemler batı tıbbının yönünü çoğunlukla doğudan kaynağı almış olan doğal yağlar ile tedaviye çevirmiş ve zamana zaman karşılaştırmalı yöntemler ile araştırmalara konu olmaya devam etmiştir.
Bitkisel ürünlerin kullanımı ve dişeti enfeksiyonlarını tedavi eder özelliği popülarite kazanmıştır. Bitkilerden elde edilen uçucu yağların tek başlarına ya da taşıyıcı yağlar ve gargaralar içinde kullanımı ağız sağlığı ve hastalıklarının tedavisinde önemli faktör olduğu ile ilgili çalışmalar olumlu sonuçlar vermiştir.
Ağız sağlığının devamlılığı için eski dönemlerden beri Hindistan’da kullanılmakta olan “oil pulling” geleneksel ayurvedik yöntemdir. Bu yöntemde Hindistan cevizi yağı, susam yağı ve ayçiçek yağı kullanılarak milyonlarca bakteriye hizmet eden ağız ortamının temizliği, vücuda giriş kapısı olan bu ortamın sağlıklı tutulması amaçlanmaktadır. Ayurvedik tıpta, önemli bir yeri “oil pulling yöntemi” ile diyabetten astıma kadar değişen yaklaşık 30 sistemik hastalığın önlenmesi düşünülmektedir. Yüzyıllardır kullanılan bu yöntem tekrar gündeme gelmiştir Antienflamatuar ve antibakteriyel etkiye sahip olan hindistan cevizi yağı ayurvedik remedi de önemlidir. Hindistan cevizi ile yapılan uzun süreli ağız gargarası “oil pulling yöntemi” sonrası ağız bakterilerinin azaldığı ve ağız sağlığının devamlılığı için faydalı olduğu çalışmalarda rapor edilmiştir. Hindistan cevizi gargaralarının çürük oluşturan bakterilere karşı da muadili kimyasal gargaralar kadar etkili olduğu belirtilmektedir.
Pek çok farmakolojik özelliğe sahip olan ve antibakteriyel – antienflamatuar etkisi olan “Cardamom” – kakule yağının, ileri dişeti hastalıklarında etkili olduğu ile ilgili araştırmalar mevcuttur.
Çay ağacı yağı, geniş spektrumlu güçlü bir antimikrobial, antienflamatuar, antifungal, antiviral, antioksidan etkiye sahiptir. Bu doğal yağın lokal uygulanan jel formu, orta dereceli dişeti enfeksiyonları ve kandida enfeksiyonlarının tedavisinde kullanılmaktadır. Derin dokulara nüfus eden etkisi ile iyileşmeye katkıda bulunduğu araştırmalar ile kanıtlanmıştır. Bu esansiyel yağın içeriği olan antiseptik ağız gargaraları, ağız bakterilerinin çoğalmasını engellemektedir.
Romatoid artrit hastalarında görülen kronik periodontitisin cerrahi olmayan tedavisinde zerdeçal, karanfil, nane, kekik, çay ağacı içeren aromatik yağlardan oluşmuş ağız gargaraları tedavi ile beraber kullanılmış ve olumlu sonuçlar gözlenmiştir
Ayurveda da işleyiş mekanizması yolu olan psikonöroimmunoloji ile pandeminin üstesinden de gelinmeye çalışılmıştır. Pek çok ayurvedik yaklaşım immun sistemi artırmaya hedeflenmiştir. Bu amaçla da COVİD-19 pandemisinde uygulamalar yapılmış ve ayurvedik yöntemlerle virüsün ağızda oluşturduğu virütik yük de azaltılmaya çalışılmıştır.
Okaliptüs yağının antibakteriyal etkisi ağız-boğaz enfeksiyonlarını oluşumunu önlemede ve azaltmada ve çürüğe karşı karşı korunmada fayda sağlamaktadır. Dünyada en çok reçete edilen ağız gargarasının için de okaliptüs, nane ve kekik etken maddeleri vardır. Bu karışım ağız kokusunda da kullanılmaktadır.
Antibakteriyal – antifungal etkili nane uçucu yağı pek çok ağız hijyen ürünlerine ilave edilmektedir. Antifungal, antibakteriyal, antioksidan etkiye sahip olan karanfil uçucu yağı bazı ağız hastalıklarında, çürük proflaksisinde ve ağrıda kullanılmaktadır.
Antimutajenik ve antimikrobial etksisi ile tarçın ve limon uçucu yağı ileri dişeti hastalıklarında ve protez takan kişilerin dişetlerinde oluşan mantar hastalıklarında kullanılmaktadır.
Limon uçucu yağının ağız içi bakterilerinin üremesini engelleyerek ve uçucu sülfür bileşiklerini azaltarak ağız kokusunu engellediği ile ilgili çalışmalar vardır.
Limon, limon otu, bazı meyve ve bitkilerde bulunan geraniol maddesinin antioksidan, antibakteriyal ve güçlü antienflamatuar etkisinin olduğu bu etkinin bazı ağız içi lezyonlarına iyi geldiği ile ilgili çalışmalar vardır. Geraniol dışında diğer monoterpen içeren esansiyel yağların da antitümör aktiviteye sahip olduğunu gösteren araştırmalar da mevcuttur.
Belirtilen uçucu yağlara ilaveten ağız enfeksiyonlarında kullanılan ve üzerinde çeşitli araştırmalar yapılmış olan bitkilere örnek zerdeçal, guava elması, mango, narenciye, nar, nim, moringa, aloevera, meyan, çay ağacı, beyaz hindiba, hint kuşkonmazı, fesleğen, dikenli akasya, nim yağıdır.
Prof. Dr. Hülya Koçak Berberoğlu
KAYNAKLAR
1-Abbaszadeh R, Tabari F, Asadpour A. The Effect of Lavender Aroma on Anxiety of Patients Having Bone Marrow Biopsy. Asian Pac J Cancer Prev. 2020 Mar 1;21(3):771-775. doi: 10.31557/APJCP.2020.21.3.771. PMID: 32212806; PMCID: PMC7437323.
2-Agatonovic-Kustrin S, Kustrin E, Gegechkori V, Morton DW. Anxiolytic Terpenoids and Aromatherapy for Anxiety and Depression. Adv Exp Med Biol. 2020;1260:283-296. doi: 10.1007/978-3-030-42667-5_11. PMID: 32304038.
3- Anusha D, Chaly PE, Junaid M, Nijesh JE, Shivashankar K, Sivasamy S. Efficacy of a mouthwash containing essential oils and curcumin as an adjunct to nonsurgical periodontal therapy among rheumatoid arthritis patients with chronic periodontitis: A randomized controlled trial. Indian J Dent Res. 2019 Jul-Aug;30(4):506-511. doi: 10.4103/ijdr.IJDR_662_17. PMID: 31745043.
4- Boghrati Z, Sabouri-Rad S, Emami SA, Saber MT, Sahebkar A, Tayarani-Najaran Z. The Use of Medicinal Plants for the Treatment of Alopecia in the Canon of Avicenna: An Evidence-Based Review. Adv Exp Med Biol. 2021;1308:291-308. doi: 10.1007/978-3-030-64872-5_21. PMID: 33861452.
5-Buranova DD. The value of Avicenna’s heritage in development of modern integrative medicine in Uzbekistan. Integr Med Res. 2015 Dec;4(4):220-224. doi: 10.1016/j.imr.2015.06.002. Epub 2015 Jun 12. PMID: 28664128; PMCID: PMC5481794.)41-Yuan R, Zhang D, Yang J, Wu Z, Luo C, Han L, Yang F, Lin J, Yang M. Review of aromatherapy essential oils and their mechanism of action against migraines. J Ethnopharmacol. 2021 Jan 30;265:113326. doi: 10.1016/j.jep.2020.113326. Epub 2020 Aug 30. PMID: 32877718.
6-Chen SF, Wang CH, Chan PT, Chiang HW, Hu TM, Tam KW, Loh EW. Labour pain control by aromatherapy: A meta-analysis of randomised controlled trials. Women Birth. 2019 Aug;32(4):327-335. doi: 10.1016/j.wombi.2018.09.010. Epub 2018 Oct 19. PMID: 30344029.
7- Edris AE. Pharmaceutical and therapeutic potentials of essential oils and their individual volatile constituents: a review. Phytother Res. 2007 Apr;21(4):308-23. doi: 10.1002/ptr.2072. PMID: 17199238.
8-Fu CY, Moyle W, Cooke M. A randomised controlled trial of the use of aromatherapy and hand massage to reduce disruptive behaviour in people with dementia. BMC Complement Altern Med. 2013 Jul 10;13:165. doi: 10.1186/1472-6882-13-165. PMID: 23837414; PMCID: PMC3737022.
9-Hartmann A. Back to the roots – dermatology in ancient Egyptian medicine. J Dtsch Dermatol Ges. 2016 Apr;14(4):389-96. English, German. doi: 10.1111/ddg.12947. PMID: 27027749).
10- Hasheminia D, Kalantar Motamedi MR, Karimi Ahmadabadi F, Hashemzehi H, Haghighat A. Can ambient orange fragrance reduce patient anxiety during surgical removal of impacted mandibular third molars? J Oral Maxillofac Surg. 2014 Sep;72(9):1671-6. doi: 10.1016/j.joms.2014.03.031. Epub 2014 Apr 12. PMID: 24985959.
11-Hawkins J, Hires C, Keenan L, Dunne E. Aromatherapy blend of thyme, orange, clove bud, and frankincense boosts energy levels in post-COVID-19 female patients: A randomized, double-blinded, placebo controlled clinical trial. Complement Ther Med. 2022 Aug;67:102823. doi: 10.1016/j.ctim.2022.102823. Epub 2022 Mar 25. PMID: 35341944; PMCID: PMC8949693.
12- Kaushik M, Reddy P, Sharma R, Udameshi P, Mehra N, Marwaha A. The Effect of Coconut Oil pulling on Streptococcus mutans Count in Saliva in Comparison with Chlorhexidine Mouthwash. J Contemp Dent Pract. 2016 Jan 1;17(1):38-41. doi: 10.5005/jp-journals-10024-1800. PMID: 27084861..
13-Kumar M, Prakash S, Radha, Kumari N, Pundir A, Punia S, Saurabh V, Choudhary P, Changan S, Dhumal S, Pradhan PC, Alajil O, Singh S, Sharma N, Ilakiya T, Singh S, Mekhemar M. Beneficial Role of Antioxidant Secondary Metabolites from Medicinal Plants in Maintaining Oral Health. Antioxidants (Basel). 2021 Jun 30;10(7):1061. doi: 10.3390/antiox10071061. PMID: 34209152; PMCID: PMC8300643. )
14-Long Y, Li D, Yu S, Zhang YL, Liu SY, Wan JY, Shi A, Deng J, Wen J, Li XQ, Ma Y, Li N, Yang M. Natural essential oils: A promising strategy for treating cardio-cerebrovascular diseases. J Ethnopharmacol. 2022 Oct 28;297:115421. doi: 10.1016/j.jep.2022.115421. Epu
15- Machado TQ, da Fonseca ACC, Duarte ABS, Robbs BK, de Sousa DP. A Narrative Review of the Antitumor Activity of Monoterpenes from Essential Oils: An Update. Biomed Res Int. 2022 May 24;2022:6317201. doi: 10.1155/2022/6317201. PMID: 35655488; PMCID: PMC9155973.
16- Madankumar A, Tamilarasi S, Premkumar T, Gopikrishnan M, Nagabhishek N, Devaki T. Geraniol attenuates 4NQO-induced tongue carcinogenesis through downregulating the activation of NF-κB in rats. Mol Cell Biochem. 2017 Oct;434(1-2):7-15. doi: 10.1007/s11010-017-3030-0. Epub 2017 Apr 10. PMID: 28397014.
17-Pasupuleti MK, Nagate RR, Alqahtani SM, Penmetsa GS, Gottumukkala SNVS, Ramesh KSV. Role of Medicinal Herbs in Periodontal Therapy: A Systematic Review. J Int Soc Prev Community Dent. 2023 Feb 27;13(1):9-16. doi: 10.4103/jispcd.JISPCD_210_22. PMID: 37153928; PMCID: PMC10155875.
18- Peedikayil, F.C., Remy, V., John, S., Chandru, T.P., Sreenivasan, P., Bijapur, G.A.
Comparison of antibacterial efficacy of coconut oil and chlorhexidine on Streptococcus mutans: An in vivo study(2016) Journal of International Society of Preventive and Community Dentistry, 6 (5), pp. 447-
19-Peng TR, Cheng HY, Wu TW, Ng BK. Effectiveness of Oil Pulling for Improving Oral Health: A Meta-Analysis. Healthcare (Basel). 2022 Oct 11;10(10):1991. doi: 10.3390/healthcare10101991. pmıd: 36292438; pmcıd: pmc9602184.
20- Rodenak-Kladniew B, Castro MA, Crespo R, Galle M, García de Bravo M. Anti-cancer mechanisms of linalool and 1,8-cineole in non-small cell lung cancer A549 cells. Heliyon. 2020 Dec 15;6(12):e05639. doi: 10.1016/j.heliyon.2020.e05639. PMID: 33367122; PMCID: PMC7749389.
21-Sezgin Y, Memis Ozgul B, Alptekin NO. Efficacy of oil pulling therapy with coconut oil on four-day supragingival plaque growth: A randomized crossover clinical trial. Complement Ther Med. 2019 Dec;47:102193. doi: 10.1016/j.ctim.2019.102193. Epub 2019 Sep 4. PMID: 31780023.
22- Souissi M, Azelmat J, Chaieb K, Grenier D. Antibacterial and anti-inflammatory activities of cardamom (Elettaria cardamomum) extracts: Potential therapeutic benefits for periodontal infections. Anaerobe. 2020 Feb;61:102089. doi: 10.1016/j.anaerobe.2019.102089. Epub 2019 Aug 17. PMID: 31430531.
23-Taalab MR, Mahmoud SA, Moslemany RME, Abdelaziz DM. Intrapocket application of tea tree oil gel in the treatment of stage 2 periodontitis. BMC Oral Health. 2021 May 5;21(1):239. doi: 10.1186/s12903-021-01588-y. PMID: 33952216; PMCID: PMC8101226.
24- Woolley J, Gibbons T, Patel K, Sacco R. The effect of oil pulling with coconut oil to improve dental hygiene and oral health: A systematic review. Heliyon. 2020 Aug 27;6(8):e04789. doi: 10.1016/j.heliyon.2020.e04789. PMID: 32923724; PMCID: PMC7475120.
25-Yuan R, Zhang D, Yang J, Wu Z, Luo C, Han L, Yang F, Lin J, Yang M. Review of aromatherapy essential oils and their mechanism of action against migraines. J Ethnopharmacol. 2021 Jan 30;265:113326. doi: 10.1016/j.jep.2020.113326. Epub 2020 Aug 30. PMID: 32877718.
